Heybeliada Ruhban Okulu’nun açılışı için Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ABD’de “üstümüze düşeni yapacağız” sözleri tartışma yarattı. Rum Ortodoks Patrikhanesi, okulun kendi sınırları içinde tanınmasını istediği sözde ‘Ekümenik’ yapısının en önemli parçası olarak görüyor.
1971’den bu yana tüm hükümetler üzerinde ABD ve Avrupa Birliği tarafından baskı unsuru olan Heybeliada Ruhban Okulu’nun açılması için gün sayılmaya başlandı. Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin’in geçtiğimiz aylarda incelemeler yaptığı Heybeliada’daki Ruhban Okulu’nun açılması için Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, son Amerika gezisinde ABD Başkanı Donald Trump’a, Ruhban Okulu’nun açılması için üzerlerine düşeni yapacakları sözünü verdi.
TÜRKİYE’NİN KIRMIZI ÇİZGİSİ
Anayasa Mahkemesi’nin 12 Ocak 1971’de Özel Öğretim Kurumları Kanunu‘nun bazı maddelerini iptal etmesi üzerine tüm yüksekokullar devlete bağlı hale getirilmesinin ardından batılı devletlerin Türkiye’ye yönelik baskı ve şantaj aracı haline getirildi. Türkiye’nin en ağır ekonomik krizlerin pençesinde olduğu dönemlerde bile ABD ve AB ülkelerinin baskı ve şantajlarına boyun eğmediği Ruhban Okulu’nun açılmasına yönelik talepler ilk kez Erdoğan’ın iktidarları döneminde yoğun olarak gündeme gelmeye başladı.
Türkiye’nin AB tam üyelik müzakereleri boyunca Ankara’nın karşısına çıkarılan ilk şartlar arasında yer alan Ruhban Okulu meselesi, Bartholomeos’un tartışmalı konumunu da gündeme getirdi. ABD başkanları, Yunanistan’ın başını çektiği AB ülkeleri Bartholomeos’u ‘Ekümenik’ lider sıfatıyla sık sık ziyaret etmeleri kamuoyunda sert tepkilere neden oldu. Yunan hükümetinin tahsis ettiği Yunan Hava Yolları’na ait uçakla yurt dışı gezilerine gitmekten geri durmayan Bartholomeos, Türkiye’den taviz kopartmak isteyenlerin ziyaret ettiği ‘Evrensel’ kişilik olarak batı medyasında parlatıldığı dönemlerde, Türkiye’nin terör örgütü PKK’nın en kanlı saldırılarına sahne olduğu yıllara sahne oldu. Turgut Özal’ın Başbakanlığı döneminde kendisine yeşil ışık yakılan Bartholomeos, daha sonra Bülent Ecevit, Süleyman Demirel, Mesut Yılmaz, Tansu Çiller hükümetlerinde beklediği ilgiyi göremedi.
Heybeliada Ruhban Okulu’nun yeniden açılmasıyla talepleri her seferinde reddedilirken, AKP iktidarının Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, batılı ülkelere bu konuda ilk sözü veren isim olarak tarihe geçti. Recep Tayyip Erdoğan’ın ilk AKP iktidarında henüz resmi bir sıfatı olmadığı sırada batılı liderlere Heybeliada Ruhban Okulu’nun açılışı konusunda söz verdiği iddiaları partinin önemli isimleri tarafından doğrulandı. Korkut Özal, Erdoğan’ın 2002 yılında İtalya gezisi sırasında bu ülkenin Başbakanı’na Ruhban Okulu’nun açılışı için söz verdiğini söyledi.
Menderes ve AKP iktidarlarının, batılı ülkelere verdiği tavizlerle gündemden düşmeyen Ruhban Okulu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın uzun bir aradan sonra ABD Başkanı Trump ile buluştuğu Beyaz Saray’da konu en üst düzeyde ele alınmış oldu.
RESMİ MUHATABI EYÜP KAYMAKAMLIĞI
Türkiye’de resmi muhataplığı oldukça tartışmalı bir konuma sahip olan Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi, her dönemde uluslararası ilişkilerde Ankara’ya karşı kullanışlı bir aparat olarak görülüyor.
Ankara hükümetleri Patrikhane konusunda Lozan’dan, Menderes iktidarına kadar Kıbrıs’taki olaylarla bağlantılı iniş-çıkışlara rağmen Lozan’da çizilen genel çerçevenin hemen hiç dışına çıkmamıştır. Menderes dönemiyle birlikte atağa kalkan ve çeşitli imtiyazlar elde eden Patrikhane’nin nihai hedeflerine ulaşmasını, Rumların Kıbrıs Cumhuriyetini yıkıp, Türk katliamına girişmesi Türkiye’nin sabrını taşırdı. Kıbrıs Barış Harekatı sonrası uzun bir sessizliği gömülen Patrikhane Ankara-Brüksel, Ankara-Washington ilişkileri sürecinde ortaya çıkan sorunların aşılması için pazarlık konusu haline getirilmek istendi.
Heybeliada Rum Ortodoks Ruhban Okulu 1844 yılında Fener Rum Patrikhanesi tarafından açıldı. Osmanlı döneminden itibaren birçok din adamı bu kurumda eğitim gördü. Gökçeada doğumlu Fener Rum Patriği Bartholomeos da bu okuldan mezun oldu. Yaklaşık 130 yıl eğitim verdikten sonra 1965 tarihli ve 625 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu’nun bazı maddelerinin Anayasa Mahkemesi (AYM) tarafından 1971’de iptal edilmesinin ardından kapatıldı. Resmi muhatabı Eyüp Kaymakamlığı olmasına rağmen, özellikle Bartholomeos döneminde yeniden uluslararası kimlik arayışı yükselişe geçti.
News
