News
Orta Amerika ülkesi Honduras açıklarında, ‘milyarderler şehri’ olarak anılan ve sakinlerinin neredeyse ‘istedikleri her şeyi yapabildiği’ özerk bir bölge olan Próspera, hem teknoloji milyonerlerinin hem de sınır tanımayan bilim insanlarının yeni oyun alanı haline geldi. Düşük vergiler, anında şirket kurma imkanı ve minimal düzenlemelerle bir “özgürlükçü cennet” vaat eden bu şehir, aynı zamanda büyük bir siyasi krizin de merkezinde yer alıyor.
2017’de girişimci Erick Brimen tarafından kurulan Próspera, Honduras içinde “İstihdam ve Ekonomik Kalkınma Bölgesi (ZEDE)” olarak bilinen tartışmalı bir statüye sahip. Bu statü, şehrin kendi yasal ve ekonomik sistemini kurmasına, sakinlerinin de Honduras’ın belirli yerel yasalarından muaf olmasına olanak tanıyor.
Ünlü YouTube kanalı “Yes Theory” ekibi, bu yılın başlarında bu ilginç şehri ziyaret ederek kapalı kapılar ardında yaşananları gözler önüne serdi.
“Özgürlük Şehri” olarak da anılan Próspera’da hayat, bilim kurgu filmlerini aratmıyor. Gelir vergisi %5, kurumlar vergisi ise %1 gibi inanılmaz düşük seviyelerde. Bir girişimcinin cep telefonuyla sadece birkaç saat içinde kendi şirketini kurması mümkün.
Bu kuralsızlık ortamı, Bitcoin’den genetik modifikasyona kadar her türlü deneye kapı aralıyor. Yes Theory’nin videosunda, parmağında mıknatıs ve insanları tarayarak kendi web sitesine yönlendiren bir çip taşıyan bir adamla tanışıyoruz. Gleb Razgar isimli bir başka sakin ise, insan beyninin dijital bir kopyasını oluşturmayı amaçlayan “beyin yükleme” projesi üzerinde çalıştığını anlatıyor. Neden Próspera’da olduğu sorulduğunda ise cevabı net: “Bürokratik düzenlemeler bilim insanları için son derece sinir bozucu. Burada ise insanlar üzerinde deney yapmamızı engelleyen genel düzenlemeler yok.”
Hatta ölümsüzlüğü arayan ünlü biyohacker Bryan Johnson bile, ömrünü uzatmak amacıyla bu şehirdeki bir klinikte follistatin gen terapisi gördü.
Ancak bu “cennet” tablosunun karanlık bir yüzü var. Eylül 2024’te Honduras hükümeti, ZEDE bölgelerini anayasaya aykırı ilan etti.
Mevcut Devlet Başkanı Xiomara Castro, bu planı “topraklarımızı parça parça satmak ve egemenliğimizi özelleştirmek” olarak nitelendirerek sert bir dille eleştirdi. Bu bölgelerin kurulmasına izin veren eski cumhurbaşkanı Juan Orlando Hernández ise şu anda uyuşturucu kaçakçılığından ABD’de hapiste.
Hükümetin kararına rağmen Próspera varlığını sürdürmekte ısrarcı. Hatta kurucu Brimen, 2023’te Honduras hükümetine karşı milyarlarca dolarlık bir dava açtı. Şehir yönetimi, internet sitelerinde kendilerine yönelik eleştirilere yanıt vererek, bir vergi cenneti olmadıklarını, aksine ülkeye milyonlarca dolarlık yatırım getirdiklerini ve 3.400’den fazla Honduraslıya iş imkanı yarattıklarını savunuyor.
Bir yanda teknolojik ve ekonomik bir cennet vaadi, diğer yanda ise ülke egemenliğini tehdit eden modern bir sömürgecilik eleştirisi… Próspera’nın geleceği, bu iki zıt görüşün mücadelesiyle şekillenecek gibi görünüyor.
