0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

ABD vurdu, İran ve Ortadoğu nükleer kabusun eşiğine geldi: En büyük tehlike neresi?..

Fordo, Natanz ve İsfahan. “Operation Midnight Hammer” adı verilen saldırıda GBU-57 tipi bunker-delici bombalar ve Tomahawk seyir füzeleri kullanıldı. Pentagon, tesislerin tamamen imha edildiğini açıkladı.

ABD Hava Kuvvetleri’ne ait B-2 Spirit bombardıman uçakları 22 Haziran sabahı İran’daki üç stratejik nükleer tesisi hedef aldı: Fordo, Natanz ve İsfahan. “Operation Midnight Hammer” adı verilen saldırıda GBU-57 tipi bunker-delici bombalar ve Tomahawk seyir füzeleri kullanıldı. Pentagon, tesislerin tamamen imha edildiğini açıkladı.

Peki gerçekte ne oldu…

Ve asıl büyük tehlike ne…

VURULAN TESİSLER

ABD, İran’da bulunan Foro, Natanz ve İsfahan nükleer tesislerini vurdu. Şimdi detaylarına bakalım:

FORDO
Fordo, İran’ın en derin nükleer üssü: Qom yakınlarındaki dağlık arazinin içine gömülü, yaklaşık 90 metre yerin altında bulunan üs, 3 bin kadar IR-1 tipi santrifüjle yüzde 60’ın üzerinde uranyum zenginleştirme kapasitesine sahip.
ABD, Fordo’ya 12 adet GBU-57 bombası attı. Ancak İran, nükleer materyalin önceden tahliye edildiğini ve sadece yüzeysel hasar oluştuğunu duyurdu.

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA) ise sızıntı olmadığını teyit etti, fakat yeraltı tünellerinin çöküp çökmediği konusunda net bir bilgi yok.

NATANZ
Bu tesis, İran’ın uranyum zenginleştirme omurgası olarak biliniyor: 50 bin santrifüj kapasitesine sahip bu devasa tesise GBU-57 ve Tomahawk’larla çift yönlü saldırı yapıldı. Yüzeydeki binalar ağır hasar aldı, fakat alt seviyelerdeki tünellerin akıbeti ile ilgili teyidli bilgiye erişim henüz pek mümkün olmadı. Uzmanlara göre buradaki en riskli bileşen uranyum hekzaflorür gazı: Kaçak olması halinde kimyasal ve radyolojik etkiler yaratabilir. Ancak şu ana kadar ciddi bir sızıntı tespiti kayda geçmedi.

İSFAHAN
Daha çok araştırma ve yakıt üretim merkezi olarak çalışan İsfahan’daki yapılar Tomahawk füzeleriyle vuruldu. IAEA verilerine göre altyapı zarar gördü, ama radyasyon ölçümleri normal. Sezyum* veya stronsiyum** izlerine dair henüz bir bulgu açıklanmış değil.

*Sezyum-137 (Cs-137), sezyum elementinin radyoaktif bir izotopudur. Doğal ortamda bulunmaz; nükleer fisyon sonucu ortaya çıkar.

**Bir alkali toprak metali olan stronsiyum, kimyasal olarak oldukça reaktif olan yumuşak sarımsı beyaz gümüş, metalik bir elementtir.

SIZINTI DURUMU
IAEA ve bölgedeki bağımsız gözlemciler şu ana dek ciddi bir radyasyon sızıntısı tespit etmedi.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Genel Müdürü Rafael Grossi “İran bize Fordo, Netanz ve İsfahan’daki radyasyon seviyesinin değişmediğini bildirdi. Çatışmaları sonlandırmak ve İran’ın nükleer programı hakkında ciddi ve istikrarlı müzakerelere dönmek için acil ve kararlı hareket etmeliyiz. Denetçilerimiz İran’da ve işlerini yapabilmeleri için çatışmalar son bulmalı” ifadelerini kullandı.

Serpinti riski ise çok düşük. Ancak uzmanlar, iç tesislerde düşük dozda partikül birikimi ihtimalini dışlamıyor. Fordow gibi derin yapılar çökerse, içerideki partiküller solunabilir forma geçebilir ve bu durum dış çevre için olmasa da içeride çalışanlar için risk teşkil edebilir.

ASIL TEHLİKE: BUŞEHR’İN VURULDUĞU SENARYO
Şu ana kadar hedef alınmadı ancak İran’daki asıl tehlike Buşehr Nükleer Santrali…

Basra Körfezi kıyısındaki Buşehr Nükleer Santrali, İran’ın faal durumdaki tek enerji reaktörü. Reaktör 2011’den bu yana faaliyette ve yılda yaklaşık 1000 MW elektrik üretiyor.

Rus yapımı olan bu santral, yüksek miktarda uranyum yakıtı barındırıyor.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (IAEA) uyarısı açık: Buşehr doğrudan hedef alınırsa, bu yalnızca İran değil, Körfez ve Doğu Akdeniz için de bir nükleer felakete yol açabilir.

Reaktör kabuğu delinir ya da soğutma sistemi bozulursa, çekirdek erimesi (core meltdown) gerçekleşebilir. Bu da atmosfere yüksek miktarda radyoaktif madde yayılması anlamına geliyor.

SIZINTININ YANI SIRA NÜKLEER SERPİNTİ RİSKİ
Nükleer serpinti, nükleer bir patlama ya da reaktör kazası sonrası ortaya çıkan radyoaktif parçacıkların atmosfer yoluyla çevreye dağılması için kullanılan bir kavram. İyot-131, Sezyum-137, Stronsiyum-90 gibi izotoplar hem solunum hem de toprak–su yoluyla vücuda girebilir. Jet akımlarıyla binlerce kilometre taşınabilir, yağmurla toprağa çöker ve maalesef yıllarca etkili olur.

TÜRKİYE NASIL ETKİLENİR
Buşehr Nükleer Tesisi ile Türkiye arasındaki mesafe 1500 kilometreyi aşıyor. Bu nedenle uzmanlar doğrudan ölümcül bir radyasyon etkisi beklemiyor. Ancak rüzgar yönü ve yağış zamanlamasıyla, özellikle Doğu Karadeniz bölgesine seyreltik serpinti düşme ihtimali var.

Bu durumda en hassas ürünlerden biri, Çernobil felaketinde olduğu gibi yine çay olacaktır.

NEDEN ÇAY
Çay bitkisi (Camellia sinensis), geniş yaprak yüzeyi sayesinde atmosferik partikülleri emmeye çok yatkın: yani radyasyonu hızla emiyor. Üstelik bitkinin yaprakları uzun süre dalda kalıyor ve açıkta kurutuluyor.

Çernobil sonrası Rize ve çevresindeki çaylarda Sezyum-137 saptanmıştı.

ÇERNOBİL’DEN DERS ALDIK MI

Türkiye, 1986 yılında gerçekleşen Çernobil faciasından zararlı çıktı. Yağmurla gelen serpinti Doğu Karadeniz’de yoğunlaştı, çay ve fındık ürünlerinde kontaminasyon saptandı, ancak yeterli uyarı yapılmadı. Üstelik dönemin Sanayi Bakanı Cahit Aral kameralar önünde çay içerek bir risk olmadığını söyledi. Ancak Çernobil nedeniyle kanser vakalarında patlama yaşandı.

O günkü hataların tekrarlanmaması için, bugün şeffaf ölçüm ve açık iletişime maksimum özen gösterilmesi gerektiği düşünülüyor.

ABD’nin Fordo, Natanz ve İsfahan’a düzenlediği saldırılar bir başarı gibi sunulsa da, asıl kırmızı çizgi hala geçilmedi: Buşehr.

Eğer Buşehr hedef alınırsa, mesele artık yalnızca İran’ın değil, bölgenin hatta Türkiye’nin de sorunu haline gelecek gibi görünüyor.

Gözde Sula

Odatv.com