AB’nin Karadeniz planı… Türkiye temkinli, Çin detayı
Karadeniz'e odaklanma stratejisini duyuran Avrupa Komisyonu, bölgede bir ‘Deniz Güvenliği Merkezi’ kurarak gerçek zamanlı bir gözetleme kabiliyetine sahip olmayı hedeflediğini ve askeri ikmal hatlarını kuvvetlendireceğini açıkladı
Avrupa Komisyonu, Karadeniz'e yerleşme planını resmen duyurdu. Komisyon, bölgede bir “deniz güvenliği merkezi” kurarak gerçek zamanlı bir gözetleme kabiliyetine sahip olmayı hedefliyor.
Aydınlık'ın haberine göre yeni stratejiyi Brüksel’de açıklayan Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, şu ifadeleri kullandı: “Rusya'nın hava sahasını ihlal etmesi, limanlara ve deniz yollarına saldırması karşısında güvenliği artırmak bu stratejinin merkezinde yer alıyor.”
KARADENİZ’İN ROLÜ
Karadeniz; Bulgaristan ve Romanya gibi iki AB üyesinin yanı sıra Birliğe aday statüsündeki Türkiye, Ukrayna ve Gürcistan'a ev sahipliği yapıyor. Rusya dahil toplam yedi ülkenin Karadeniz’e kıyısı bulunuyor. Bu ülkeler arasında bulunan ve bir başka AB adayı olan Moldova da Tuna Nehri üzerinden Karadeniz'e erişime sahip.
DW Türkçe’den Ella Joyner’in haberine göre; AB, Rusya'nın internet ve iletişim için hayati öneme sahip denizaltı kablolarına saldırı ihtimalinden ve AB yaptırımlarını aşmak için kullanılan “gölge filo” gemilerden endişe duyuyor.
AB ÖNERİSİ
Habere göre; yeni stratejinin en somut adımı Karadeniz'de kurulacak bir “deniz güvenliği merkezi”. Strateji belgesine göre bu merkez, bölgesel güvenlik durumu hakkında bilgi sağlayacak, uzaydan deniz tabanına kadar gerçek zamanlı bir gözetleme yapacak ve potansiyel tehditlere karşı erken uyarı sistemleri geliştirecek.
Kallas da bu merkezin olası bir Rusya-Ukrayna ateşkesinin izlenmesine de katkı sağlayabileceğini iddia ediyor. Aynı zamanda bölgedeki ulaşım altyapısının geliştirilmesi de planlar arasında. Bunun özellikle askeri hareketliliği kolaylaştırmak açısından önemli olduğuna dikkat çeken Kallas, “Askerlerin ve ekipmanların, ihtiyaç duyulan zamanda, ihtiyaç duyulan yerde olmasını sağlamalıyız.” ifadelerini kullandı.
Merkezin nerede kurulacağı, projeye hangi ülkelerin katılacağı ve hangi finansal kaynakların ayrılacağı hâlâ belirsizliğini koruyor. Komisyon, bir sonraki adımda AB üyesi ülkelerle Karadeniz ülkelerinin bakanlarını bir araya getirerek öneriyi nasıl ilerleteceklerini tartışmayı planlıyor.
'TÜRKİYE TEMKİNLİ'
DW Türkçe’ye göre, Rusya hariç Karadeniz'e kıyısı olan ülkelerin tümü AB ile işbirliğine açık. Ukrayna ve Moldova tam üyeliği hedeflerken Gürcistan ve Türkiye de aday ülke statüsünde olmakla birlikte üyelik süreçleri durma noktasında. Ermenistan son yıllarda AB'ye giderek daha fazla yaklaşıyor; komşusu Azerbaycan ise hem Rusya hem de AB ile karmaşık ilişkiler yürütüyor.
DW Türkçe’ye konuşan Alman Dış İlişkiler Konseyi'nden (DGAP) Stefan Meister, Türkiye’nin NATO yükümlülüklerini yerine getirirken ABD ve NATO'nun Karadeniz'de daha fazla varlık göstermesine karşı temkinli yaklaştığını vurguluyor. Meister, “Ankara, Rusya'yı güvenlik tehdidi olarak görüyor, Ukrayna'yı destekliyor ve Kırım'ın ilhakını tanımıyor. Ama aynı zamanda Batı yaptırımlarından fayda sağlıyor, Rus enerji kaynaklarını satın alıyor ve Ukrayna ile ticareti sürdürüyor.” diyor.
ÇİN ETKİSİ
AB'nin Karadeniz'e olan ilgisi, Bulgaristan ve Romanya'nın 2007'de Birliğe üye olmasıyla somutlaşmıştı. Ancak Çin'in de bölgede etkisini giderek artırdığı söylenebilir. Örneğin Gürcistan, geçen yıl Anaklia'da inşa edilecek derin deniz limanı projesini, bazıları ABD yaptırımı altında olan Çinli bir konsorsiyuma verdi.
Brüksel merkezli Avrupa Politika Çalışmaları Merkezi’nden Tinatin Akhvlediani, “On yıl önce AB’nin bölgedeki angajmanı daha az stratejikti ve Çin'in etkisi bu kadar büyük değildi.” diyor ve ekliyor: “Bugün burada bağları derinleştirmemek, Avrupa'nın güvenliği ve ekonomik gücü açısından ciddi bir maliyet doğurabilir.”
DGAP araştırmacısı Meister ise Karadeniz'in artık "Avrupa güvenliğinin merkezinde" olduğunu ve Güney Kafkasya, Hazar Denizi, Orta Asya ve Orta Doğu ile bağlantılar için kritik önemde olduğunu ekliyor.